Od 2 lat gmina Wieliczka ma własną sieć komunikacji zbiorowej, którą obsługują zielone „eko” autobusy Solaris, zakupione za kilkanaście milionów złotych. Powołana do tego gminna spółka WST Sp. z o. o. obsługuje 8 linii, które łączą wsie z miastem. Wpływy ze sprzedaży biletów świadczą jednak o tym, że ten projekt to kompletna porażka i ogromne marnotrawstwo środków publicznych.
Zacznijmy od tego, że zielone eko-autobusy wbrew pozorom wcale nie są takie eko. Autobusy Solaris Urbino 12 hybrid spalają ok 35 litrów oleju napędowego na 100/km. Jest to niemal 3 razy więcej w porównaniu do busa klasy Mercedes Sprinter, które palą ok 13 litrów / 100 km. Wielickie solarisy spełniają normę emisji spalin euro 6, ale w obecnych czasach to już standard dla większości aut, np wspomnianych nowych busów Mercedesów Sprinter..
Wg doniesien prasowych, gmina Wieliczka na zakup 8 solarisów wydała 14 mln zł, na co częściowo dostała dotację z UE. Jednak koszty kursowania i utrzymania tych autobusów ponosi już Gmina Wieliczka, a jedynymi dopłatami są wpływy z biletów. A tu jest dramat. W zasadzie nie wiadomo, czy wpływy ze sprzedaży biletów pokrywają nawet koszt utrzymania systemu biletowego oraz kontrolerów….
Przeciętnie w Polsce szacuje się, że bilety w miejskiej komunikacji zbiorowej pokrywaja ok 50% kosztów – tak jest na przykład w Krakowie. Takie założenia przyjęto najwyraźniej równiez w Wieliczce, gdzie na 2019 burmistrz zaplanował 3 mln złotych wpływów ze sprzedaży biletów. Jak się jednak okazało, wpłyneło…. 10 razy mniej: dokładnie 271 559 zł.
Nie lepiej jest w roku 2020. Uchwalając budżet, zaplanowano 2 mln złotych wpływów z biletów. Po III kwartałach jest zaledwie 215 tys…
Ile faktycznie rocznie kosztują wielickie autubusy? Trudno dokładnie określić, ponieważ trasy i kursy są zmieniane w ciągu roku. Wg oficjalnej informacji z początku roku 2020, Wielicka Spółka Transportowa Sp. zoo w ciągu 2020 roku miała otrzymać od gminy ok 5,3 miliona złotych netto.
Co można zrobić za te prawie 6 mln zł brutto rocznie? Na przykład dwie sale gimnastyczne, takie jaki ta otwarta w tym roku przy szkole w Janowicach, która kosztowała 2,8 miliona złotych.
![Janowice. Nowiutka sala gimnastyczna czeka na uczniów [ZDJĘCIA] | Dziennik Polski](https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/1/46/aa/5f4267887a833_o_full.jpg)
Trzeba jednak mocno podkreślić, że środki przeznaczane na utrzymanie tych wielickich zielonych „pustobusów” to są w pełni środki własne gminy. Gdyby przeznaczyć je na inny cel, na przykład infrastruktura pieszo-rowerowa, z wkładem własnym 6 mln i dotacją rządową lub unijną można realizować zadania warte nawet 12 mln zł.
Co jeszcze możemy zrobić mając do dyspozycji 12 mln zł? Wg stawek kosztowych stosowanych w Budżecie Obywatelskim Krakowa, można by zrobić na przykład:
6 kilometrów ścieżek rowerowych o szer 3,5 metra
10 kilometrów chodnika o szerokości 2 metry
24 kilometry nakładek asfaltowych gr 5 cm szerokość 5 metrów.
750 latarni ulicznych
15-20 boisk wielofunkcyjnych lub skateparków lub pumptracków rowerowych
https://budzet.krakow.pl/start/238063,artykul,cennik_budzetu_obywatelskiego_2020.html
To jednak nie wszystko, bo przecież gmina oprócz 5-6 mln rocznie na utrzymanie kursów zielonych autobusów, musiała jeszcze wydać 14 milionów na ich zakup. Tu akurat była dotacja unijna, ale wymagała ona budowy dworca za 5,5 mln… Oprócz tego gmina buduje również zakład serwisowy dla zielonych autobusów za ponad 1 mln zł – oba budynki trzeba będzie utrzymać, a to będzie generować koszty.
Poniższy wykres obrazuje wysokość i strukturę rocznych kosztów transportu zbiorowego i dowozu uczniów do szkół w Wieliczce (dane z uchwał budżetowych)
Dane pochodzą z pierwotnych uchwał budżetowych, przygotowywanych na początku każdego roku, więc nie odzwierciedlają rzeczywistych kosztów, jednak pokazują pewien uproszczony obraz. Jak widać koszty i nakłady inwestycyjne w ostatnich latach wzrosły ogromnie. Same zakupy inwestycyjne (autobusy, budowa dworca) to ok 20-30 mln zł w ostatnich latach, a do tego wspomniane roczne koszty utrzymania kursów. Jeszcze w 2016 roku Wieliczka na transport publiczny i dowóz dzieci do szkół wydawała ok 6 mln zł. W ostatnich 2 latach było to kilkakrotnie więcej, a czy mieszkańcy odczuli aż taką różnicę?
Komunikacja zbiorowa jest potrzebna… Tak, tylko sęk w tym, żeby była odpowiednio zorganizowana i dostosowana do potrzeb mieszkańców. Przed zielonymi autobusami mieszkańcy mieli do dyspozycji prywatne busy oraz linie MPK kursujące do Krakowa (dotowane z budżetu Wieliczki). Oprócz tego, gmina Wieliczka opłacała również dowóz uczniów do szkół, który teraz niejako jest realizowane przez zielone autobusy. Może nie było super idealnie, ale nie było też źle.
Komunikację zbiorową można było rozbudować poprzez współpracę z MPK Kraków, która z racji dużej skali działalności dysponuje dużą flotą autobusów jak i kierowców, a zarazem bazą serwisową. Oprócz tego, można było dofinansować małych lokalnych przewoźników busowych, którzy mogliby jeździć częściej i gęściej. Nowy 21 osobowy bus Merceder Sprinter kosztuje ok 250 tys zł i pali 13 litrów paliwa na 100 km. Autobus Solaris Urbino 12 hybrid kosztował ok 1,5 miliona złotych, a pali ok 36 litrów paliwa. Do tego w małych busach kierowca jest zarazem bileterem. Do tego koszty ubezpieczenia, remontów itp w przypadku dużych autobusów są o wiele większe. Porównanie kosztów prezentuje poniższa tabelka (dla wyrachowanych 🙂
Z kalkulacji wynika, że w przypadku małego busa Mercedes Sprinter na 21 osób przy 15 pasażerach na kurs opłacających bilet po 3 zł, gmina byłaby zyskowna nawet w przypadku, gdyby musiała opłacać leasing za busa (czyli nie wydajac nic na zakup busa, ale opłacając miesięczne raty). W przypadku zielonego autobusu Solaris Urbino, przy 15 pasażerach na kurs kupujących bilet o 3 zł, gmina jest nadal mocno stratna, nawet mając własne, zakupione autobusy (nie opłaca raty leasingu ).
Niestety większość mieszkańców nie rozumie, jak tragiczne w skutkach finansowych była decyzja burmistrza o zakupie i organizacji własnej spółki komunikacji zbiorowej. Tylko w tym roku, Gmina Wieliczka zwiększa zadłużenie ze 140 do prawie 170 mln złotych. Oprócz tego gmina na okrągło wyprzedaje majątek – działki gminne. W tym roku zaplanowano rekordowe ponad 20 mln wpływów ze sprzedaży nieruchomości, a zakupu nowych terenów w zasadzie nie ma, przez co mieszkańcy mają coraz mniej przestrzeni publicznej.
Jeśli zatem następnym razem zobaczysz piękny zielony autobus z napisem Wieliczka, przyjrzyj się, czy ktoś tam jedzie i przypomnij sobie ten wpis. Te autobusy będące wizytówką burmistrza, w rzeczywistości są ogromną zieloną pijawką na gminnej kasie, a cały projekt jest porażką, marnotrawstwem i straconą szansą na rozwój infrastruktury w Wieliczce.
A skoro już t e autobusy muszą jeździć a wpływy z biletów sa tak niskie i możliwe, że nie pokrywają kosztów obsługi i kontroli biletowania, to może lepiej zrezygnowac z biletowania i zrobić te komunikacje całkiem bezpłatna… możne wtedy nie będą jeździć puste, a straty beda delikatnie mniejsze ?