Wieliczka znów najlepsza! I nie chodzi tu o najlepszego Burmistrza Małopolski, subiektywnie wybranego przez dziennikarzy Gazety Krakowskiej. Tym razem mamy obiektywne dane Głównego Urzędu Statystycznego: wśród gmin miejsko-wiejskich, Wieliczka jest nr 1 w Małopolsce pod względem… śmieci przypadających na mieszkańca…
No ale dla tych, dla których bycie liderem w Małopolsce, to nie jest bycie potentatem – dodam szczegół – Miasto Wieliczka (bez sołectw) jest na 5 tym miejscu wśród Polskich miast pod względem śmieci przypadających na mieszkańca, a dokładniej: pod względem ilości odpadów zmieszanych przypadających na 1 mieszkańca miasta. Wieliczkę (miasto, bez sołectw) wyprzedzają jedynie miasta typowo turystyczne: Krynica Morska, Mielno, Łeba i Zakopane, choć trzeba zaznaczyć, że do czwartego miejsca Wieliczce brakuje jedynie 8 kilo śmieci na mieszkańca rocznie… Zmieszanych oczywiście 🙂
Zaraz zaraz, ale jak to jest, czemu te dane się różnią? Czemu nagle Wieliczka jako miasto ma 421 kg śmieci zmieszanych na mieszkańca, a jako gmina miejsko-wiejska już tylko 290 kg? Ano odpowiedź jest prosta. Śmieci w wielickich sołectwach jest znacznie mniej, niż w turystycznym mieście Wieliczka, które jest odwiedzane i zamieszkiwane przez miliony turystów rocznie. Obszar wiejski gminy Wieliczka – a więc sołectwa – wg danych GUS wytwarzał jedynie 206 kg śmieci zmieszanych na mieszkańca rocznie – z takim wynikiem nie plasuje się w żadnej czołówce, jest blisko średniej w całej Polsce, która w 2018 roku wyniosła 185 kg na osobę.
Jednak mieszkańcy obszarów wiejskich (jak i miejskich) Wieliczki równiez plasują się wysoko w pewnym rankingu – a mianowicie – na najwyższą stawkę opłat za śmieci na osobę, wynikającą z kalkulacji kosztów.
Taka stawka dla Miasta i Gminy Wieliczka powinna wynieść 40 zł, by zbilansować system śmieciowy w 2020 roku…
Władze gminy jednak stawkę na 2020 rok ustalili na 25 zł – a brakującą kwotę ok 10 mln trzeba będzie pokryć z podatków (które też płacą mieszkańcy). Odbędzie się to kosztem budowy i remontów dróg, chodników, szkół itp
Zatem mieszkańcy sołectw, mający niewiele wspólnego z biznesem turystycznym, muszą dokładać (w opłatach lub podatkach) do śmieci wytworzonych w mieście przez turystów, czy studentów i obcokrajowców wynajmujących kwatery w mieście.
Jedynym rozsądnym rozwiązaniem tego problemu jest oddzielenie miasta jako osobnego sektora i ustalenie tam osobnej metody i stawki – od zużycia wody oraz objęcie systemem podmiotów prowadzących usługi hotelarskie. Dla uczciwych mieszkańców miasta byłoby to neutralne – płaciliby podobnie jak wg stawki za osobę (zakładając, że 1 osoba zużywa ok 2,7-3 m3 wody miesięcznie). Taki system od wielu lat sprawdza się w kurortach turystycznych, tu link:
Czy te dane w powyższych tabelkach są wiarygodne? Skąd one są? Tu pokazuje dokładne krok po kroku jak zrobione zostały te zestawienia – każdy może to sprawdzić.
Dzień po świętach, w piątek 27 grudnia zbierze się Rada Miejska na sesji zwyczajnej by podjąć szereg istotnych decyzji, m.in uchwalić plan budżetu na 2020 rok oraz wysokość opłaty za śmieci.
Przy okazji zostanie również podjęta uchwała korygująca – urealniająca budżet na obecny – 2019 rok. I tu okazuje się, że z planowanego rok temu deficytu w wysokości 7 mln zł, zrobiło się 20 mln zł. Innymi słowy, w budżecie brakuje 13 mln więcej niż się spodziewano, co trzeba pokryć kolejnymi pożyczkami bankowymi.
Znacznie wyższy deficyt to przede wszystkim efekt zbyt optymistycznego planowania dochodów. Nie udało się sprzedać nieruchomości na kwotę 6 mln zł (sprzedaż przesunięto na rok 2020), a z biletów autobusowych z planowanych 3 mln uzbierało się jedynie … ok 300 tysięcy. Znacznie przeszacowane były również wpływy z rozliczenia podatku VAT (3,2 mln) oraz podatku PCC, CIT i opłaty skarbowej (w sumie ok 2 mln).
Budżet na rok 2020 będzie również życzeniowy. Wpływy ze sprzedaży majątku zaplanowano na aż 23 mln (rekordowe). Wpływy z biletów co prawda zaplanowano już nie na 3 mln, tylko na 2 mln, ale to i tak wydaje się nierealna kwota. Mając na uwadze, że w IV kwartale przy pełnym zaangażowaniu floty „zielonych autobusów” przychody z biletów szacuje się na 150 tys zł, wątpliwe wydaje się uzyskanie choćby 1 mln z biletów w całym 2020 roku.
C o gorsza, w budżecie na 2020 r. zaplanowano równe wpływy i wydatki związane z zagospodarowaniem odpadów, czyli śmieciami (taki formalny ustawowy wymóg, by te pozycje się bilansowały). Planuje się 19 mln kosztów związanych z odbiorem, transportem i składowaniem odpadów oraz 19 mln wpływów z opłat. Tymczasem już teraz jest wiadome, że koszty zagospodarowania odpadów wyniosą przynajmniej 26 mln zł, a przy stawce 25 zł (z ulgami)od osoby w optymistycznym wariancie gmina zyska 16 mln zł wpływów z opłat. Zabraknie zatem przynajmniej 10 mln zl na zbilansowanie gospodarki śmieciowej…
Już teraz można zatem zakładać iż deficyt budżetu na 2020 rok, zamiast planowanych obecnie 11 mln, wyniesie 20-30 mln zł. No chyba, że nie wykona się wielu z zaplanowanych na ten rok zadań, o których napiszę w osobnym wpisie, kiedy budżet 2020 zostanie zatwierdzony przez radnych…
40 zł od każdej osoby – taką stawkę opłat za śmieci powinni płacić mieszkańcy w 2020 roku, by zgodnie z ustawą pokryć koszty systemu śmieciowego w gminie Wieliczka. Szokująca stawka wynika głównie z nieszczelności tego systemu w mieście. Mimo to władze proponują 25 zł od osoby, co jednak może się okazać niezgodne z prawem. Gmina opublikowała już nowe harmonogramy odbioru odpadów, jednak na ten moment nie ma pewności, czy po nowym roku śmieci będą odbierane.
Wielicki Zakład Gospodarki Komunalnej (ZGK – spółka, której właścicielem jest gmina), odbierający śmieci od mieszkańców ma umowę z gminą do końca roku, a zamiar podpisania nowej umowy przez gminę nie został do tej pory ogłoszony. Zgodnie z ustawą o zamówieniach publicznych, należy zrobić to 14 dni przed zawarciem umowy. Zakładając, iż gmina ogłosi zamiar zawarcia nowej umowy 23.12.2019, zgodnie z prawem nowa umowa może obowiązywać dopiero od 6 stycznia 2020 roku.
Poprzednio, rok temu, taka informacja o zamiarze zawarcia umowy została upubliczniona już 6 grudnia, a umowa zawarta 2 stycznia. W tym roku do 20 grudnia nie ma informacji o zamówieniu, które powinno zostać ogłoszone by zapewnić ciągłość odbierania śmieci.
Rodzi się zatem pytanie, czy mieszkańcy mający w harmonogramie odbiór śmieci w dniach 2-4 stycznia (dotyczy 11 sołectw i kilku osiedli, m.in. Śródmieście i Zadory) powinni wystawiać śmieci do odbioru?
Wśród
radnych nie widać zrozumienia powagi problemu podczas posiedzeń na komisjach.
Wręcz przeciwnie, panują wesołe, świąteczne nastroje. Zaniepokojenie widać
jedynie wśród niektórych urzędników odpowiedzialnych za budżet i gospodarkę
komunalną, bo nie ma pomysłu na rozwiązanie kryzysu, a czas na rozsądne
rozwiązanie problemu w zasadzie już minął. Padają desperackie pomysły zakupu
przez gminę niszczarek do odpadów gabarytowych, by nie przepłacać u firm, które
te odpady odbierają. Pomysł ciekawy i może i słuszny, bo składowiska za odpady
gabarytowe żądają stawek ponad dwukrotnie wyższych, niż za odpady zmieszane. Na
pewno jednak nie jest to czas na takie rozważania – należało o tym pomyśleć
znacznie wcześniej.
W projekcie wielickiego budżetu na rok 2020, w dziale gospodarki komunalnej na zagospodarowanie odpadów przeznaczono 12 mln – i taką samą kwotę, zgodnie z ustawą, zaplanowano do pobrania od mieszkańców w opłatach za śmieci.
Projekt robiony był jednak przed przetargiem na odbiór odpadów, z którego wynikło, iż w 2020 roku koszty zagospodarowania śmieci mogą wynieść nie 12 mln, lecz ponad 28 mln, a przy stawce 25 zł od osoby, gmina w optymistycznym wariancie może od mieszkańców zebrać jedynie 16 mln. Brakuje 12 mln zł, by pokryć koszty wywozu…
Skąd taki rozjazd? Dlaczego w okolicznych gminach takich jak Niepołomice czy Gdów stawka 25 zł za osobę „z grubsza” bilansuje koszty odbioru śmieci? Wynika to przede wszystkim z nadmiernej ilości śmieci w mieście Wieliczka, które w przeliczeniu na mieszkańca wynoszą aż 519 kg na osobę, podczas gdy w sołectwach jest to 308 kg na osobę. W Niepołomicach jest to również 308 kg, a w Gdowie, 265 kg na osobę.
Wynikające z przetargu koszty składowania odpadów w mieście przewyższają znacznie koszty odpadów z sołectw, co jest ciekawe ze względu na to, iż to w sołectwach oficjalnie mieszka prawie o połowę więcej mieszkańców (35,5 tys. w sołectwach, 23,5 tys. w mieście). Przeliczając koszty składowania odpadów na mieszkańca sołectwa, wychodzi niecałe 23 zł, a na mieszkańca miasta, aż 42 zł. Czy naprawdę gospodarstwa domowe w mieście produkują prawie 2 razy więcej śmieci? Trudno w to uwierzyć. Należy się tu raczej dopatrywać odpadów, które są odbierane przez ZGK, a nie dotyczą gospodarstw domowych – a przynajmniej nie osób oficjalnie zamieszkałych. Mowa tu o turystach, firmach oraz osobach zamieszkujących, lecz nie zameldowanych (np. cudzoziemców czy studentów wynajmujących mieszkania).
Z cen
ofertowych przetargu, które ogłoszono 10 grudnia wynika, iż samo składowanie
odpadów będzie kosztować gminę prawie 21 mln zł. Do tego należy doliczyć odbiór
i transport śmieci oraz koszty obsługi PSZOK, które szacować można na ok. 5 mln
zł, co w sumie daje już 26 mln zł. To jednak nie koniec, bo do pokrycia jest
jeszcze strata spółki komunalnej ZGK za 2019 rok, w wysokości ok 2 mln zł. W
sumie, zapowiada się, że na gospodarkę śmieciową gmina w 2020 roku będzie
musiała wydać ponad 28 mln zł, co powinno zostać pokryte przez mieszkańców w
opłatach za śmieci…
Przeliczając 28 mln zł na 59 tys. mieszkańców, wychodzi 40 zł miesięcznie. Na szczęście ustawa ogranicza górny limit takiej stawki opłaty, na 33,85 zł – zatem więcej za śmieci nie zapłacimy, o ile je segregujemy. Nawet jednak przy takiej stawce i założeniu, że opłata zostanie wniesiona za wszystkie 59 tysięcy mieszkańców – nadal zabraknie ok 4-5 mln, które będzie musiała pokryć gmina z pożyczek lub oszczędności – co łatwe nie będzie. Przyszłoroczny budżet jest już mało elastyczny ze względu na inwestycje wieloletnie, na które gmina dostała dofinansowanie zewnętrzne (np. kanalizacja, rozbudowy dróg, rozbudowa strefy gospodarczej). Co więcej, nie jest pewne czy zaplanowane nakłady na edukację będą wystarczające wobec podwyżek płac dla nauczycieli.
Na ten moment, oficjalna propozycja stawki opłat za śmieci to 25 zł za segregowane odpady (z niewielkimi ulgami) i 50 za niesegregowane. Projekt uchwały z takimi stawkami został pozytywnie zaopiniowany przez komisję Rady Miejskiej i zgodnie z tym co mówiono w kuluarach, miał być zatwierdzony na sesji Rady Miejskiej w dniu 20 grudnia 2019 r. Jednak obrady przełożono na 30 grudnia, a sytuacja co do stawek i rozwiązania problemu jest nadal niejasna, ponieważ stawka opłaty za śmieci jest powiązana z uchwałą budżetową. Uchwalenie budżetu, w którym koszty odbioru odpadów rażąco przewyższają wpływy z opłat, może być zakwestionowane przez Regionalną Izbę Obrachunkową. To spowodowałoby odroczenie podwyżki o kilka miesięcy, lecz prowadziłoby do dalszego pogłębienia kryzysu śmieciowego i bałaganu budżetowego – a być może również braku realizacji zadań, na które gmina dostała dotacje. Innymi słowy, jeszcze większy bałagan.
Niewykluczone,
że przedstawiciele burmistrza spróbują „wyjść z twarzą” z tego kryzysu i
powiedzieć – „chcieliśmy dobrze, ale nakazano nam wyższą opłatę, którą
mieszkańcy będą musieli ponieść”. Jednak taka wizerunkowa zagrywka jedynie
pogorszy sytuację, co rozwścieczy mieszkańców w późniejszym terminie.
Ten
śmieciowy bałagan to efekt braku profesjonalizmu, zaniedbań i zwlekania z
bardzo ważną kwestią na ostatnią chwilę. Problem nieszczelności systemu
podnoszony był już głośno na początku roku, kiedy podnoszono stawkę z 10 zł do
15 zł. Należało podjąć szeroką dyskusję i wnikliwą analizę wielickiego systemu
gospodarowania odpadami, czego nie zrobiono. Co więcej – mimo krytycznej
sytuacji, nadal nie widać chęci do otwartej, merytorycznej dyskusji w celu uszczelnienia
systemu. A należało ten temat podjąć najpóźniej w październiku – jednak wtedy
burmistrz miał na głowie ważniejszą sprawę – wybory do senatu.
Czy coś
da się zrobić, by wyhamować ten kryzys? Na pewno trzeba wnikliwie zbadać
problem by postawić odpowiednią diagnozę i zaproponować rozwiązania. Dane,
które gromadzi ZGK (ilość odpadów w podziale na osiedla, w podziale na
miesiące) zapewne by wiele wyjaśniły, jednak najwyraźniej nikt ich nie
analizuje. Ustawa dopuszcza różne warianty naliczania opłat – pozwala na
podzielenie na sektory i stosowanie różnych metod naliczania opłat w tych
sektorach. Przedstawiciele burmistrza uważają jednak, że system jest szczelny i
nie widzą możliwości uszczelnienia. Różnicy w ilości śmieci na mieszkańca
wyjaśnić nie potrafią, a na zmianę przeliczania na zużycie wody się nie godzą,
bo twierdzą, że to nie pomoże.
Należy sobie zadać pytanie, jak wyegzekwować opłaty od właścicieli mieszkania, który wynajmuje je 4 studentom, a płaci za 1 osobę. Kto i jak ma niby skontrolować, czy studenci są mieszkańcami tego mieszkania? Przecież nawet jak im ktoś udowodni, że tam śpią, to za tydzień może ich już nie być, bo się przeprowadzą gdzie indziej. Trudno jest inaczej zweryfikować mieszkańców, niż po zużyciu wody. Do takich wniosków doszła gmina Ustronie Morskie, w której wielu mieszkańców wynajmuje kwatery. Przeanalizowano miesięczny tonaż odpadów odbieranych od mieszkańców i okazało się, że w sezonie letnim śmieci jest 5 razy więcej, niż w zimowym. To oczywiście wynikało ze śmieci, które generują turyści, za które musieli zapłacić również mieszkańcy, którzy nie wynajmują kwater. Aby usprawiedliwić system i zwiększyć kwoty zbierane w opłatach za śmieci, zdecydowano się naliczać je wg zużycia wody. Co ciekawe, na zameldowanego mieszkańca przypada tam ok 1120 kg śmieci, a średnie zużycie wody na mieszkańca w tej gminie wynosiło… 16 m3 na osobę, czyli ponad 5 razy więcej, niż średnia w Polsce.
Podsumowując, za bałagan i bezczynność władz prędzej czy później zapłacą mieszkańcy w podwyżkach i podatkach. Władze zamiast analizować przyczyny i możliwości uszczelnienia systemu, twierdzą, że jest jak jest i tak musi być. Mieszkańcy sołectw zapłacą za śmieci firm, turystów i niezameldowanych studentów i cudzoziemców, które trafiają do kontenerów w mieście. Jeszcze rok temu 6-osobowa rodzina płaciła ok 50 zł miesięcznie. W przyszłym roku może to być 200 zł. Okoliczne gminy swoje stawki za śmieci na rok 2020 rok mają już dawno zatwierdzone. W Wieliczce kryzys śmieciowy trwa i przypomina Tytanika – statek tonie, lecz gra muzyka.
Poniżej przegląd grudniowego numeru „Pulsu Wieliczki” – lokalnej gazetki wydawanej przez gminę. Okładka i pierwszych 13 stron to lansowanie się władz za pieniądze mieszkańców. Ciekawe czy przyszłoroczne powiadomienia o wysokościach opłaty za śmieci też tak ładnie zdjęciami władz będą ozdobione?
W drugim podejściu Zebranie Wiejskie w Węgrzcach Wielkich podjęło uchwałę o wyrażeniu zgody na sprzedaż działki Pozogi w nowej strefie gospodarczej. Za takim rozwiązaniem głosowała większość mieszkańców, choć udział wzięło o połowę mniej osób niż na pierwszym zebraniu. Niestety nie wszystkim pozwolono się wypowiedzieć w tej sprawie i przed decyzją nie ustalono jednej ważnej kwestii…
Władze sołectwa
po raz kolejny ograniczyły się do informacyjnego minimum, czyli rozklejenia
plakatu z informacją o zebraniu. Treść uchwały znów została oficjalnie
przedstawiona dopiero na zebraniu, choć przecieki z nieoficjalną wersją
pojawiały się dzień wcześniej na nieoficjalnym profilu FB Wegrzce Wielkie Historia
Przyroda Ludzie.
Nie było banerów, nie było akcji na FB i najwyraźniej, przez to frekwencja na zebraniu była o połowę mniejsza, choć należy pamiętać, iż na poprzednim zebraniu większośc mieszkańców domagała się daty 13 grudnia, a nie 12 grudnia, który odgórnie ustaliła prowadząca bez głosowania.
Na zebraniu oprócz okolicznych radnych, tj. Andrzeja Dygi, Krzysztofa Krochmala i Grzegorza Sendorka pojawili się przedstawiciele urzędu: z-ca Burmistrza Piotr Krupa, sekretarz Adam Panuś oraz 2 radców prawnych z urzędu. Zebranie prowadziła Radna Sołecka i Powiatowa Ewa Ptasznik, a protokolantem Pani Dorota Król. Co ciekawe, zabrakło Pana Łukasza Sadkiewicza – radnego powiatowego, który podczas pierwszego zebrania prowadził prezentacje strefy. Być może uwagi mieszkańców z poprzedniego zebrania zniechęciły go na tyle mocno, że odpuścił te historyczną chwile dla sołectwa, w którym mieszka?
Zebranie
rozpoczęto od stwierdzenia zakończenia poprzedniego zebrania, które zostało
przerwane miesiąc wcześniej w kontrowersyjnych okolicznościach. Tym razem postarano
się by przebieg zebrania miał porządek prawny i moc uchwałodawczą, bo na
pierwszym zebraniu było to zaniedbane.
Mieszkańcom
odczytano treść uchwały, która została przygotowana we współpracy władz oraz
mieszkańców, którzy prowadzą kancelarie prawną. Uchwała w zasadzie nie różniła się
od tej, która została mieszkańcom przedstawiona na poprzednim zebraniu,
doprecyzowano jednak szczegółowo zapisy. Upraszczając: wedle tej uchwały
zebrania wiejskiego, sołectwo ma mieć do dyspozycji nie mniej niż 50% środków
ze sprzedaży działki.
Dyskusja
nie trwała długo, władzom ewidentnie paliło się do głosowania, bo na sali widzieli
swoją optyczną większość z racji wyraźnie niższej frekwencji i przychylności
współautorów uchwały. Na uwagę i szacunek zasługuje wypowiedz jednego ze
starszych, rodowitych mieszkańców, który
odważnie i stanowczo powiedział, że oczekuje przeprosin ze strony
burmistrza za próbę załatwienia sprawy bez zgody mieszkańców. Z-ca burmistrza
odpowiedział, że przeprasza za zamieszanie.
Od początku do końca dyskusji trzymałem rękę w górze, która cały czas widziała prowadząca Ewa Ptasznik, jak i większość mieszkańców, z których kilkoro prosiło by udzielić mi głosu. Prowadząca 2 razy zasięgała opinii radców prawnych burmistrza, po czym stwierdzała, że regulamin nie dopuszcza do głosu gości, którzy nie zostali zaproszeni. Na odpowiedz mieszkańca, że to on mnie zaprosił – prowadząca odpowiedziała, że „zaprasza rada sołecka”, co jest oczywiście nieprawdą, bo takiego zapisu nie ma w statutach. To zebranie wiejskie, mieszkańcy są decydującą siłą i jeśli prowadząca miała wątpliwości, można było poddać pod głosowanie udzielenie mi głosu. Oczywiście, nie było to w ich interesie – taka to już wolność słowa z poprzedniego systemu.
A szkoda, bo chciałem zaznaczyć bardzo ważną rzecz, wartą duże pieniądze dla społeczności Węgrzc Wielkich.
Po pierwsze, co już było wielokrotnie powtarzane: uchwała zebrania wiejskiego poza zgodą to tylko wewnętrzna deklaracja, której złamanie nie będzie rodzić konsekwencji dla burmistrza. Zresztą, kto tych konsekwencji miałby się domagać? Mieszkańcy, którzy o sprawie zapomną? Radni miejscy czy sołeccy, którzy nie mają odwagi się wychylić? Skoro nikt z nich stanowczo nie zareagował na próbę złamania ustawy przez burmistrza, to tym bardziej wątpliwe, czy zareagują na złamanie przepisów uchwały zebrania wiejskiego, która leżeć będzie w „szufladzie sekretarza”.
Po
drugie, dlaczego mamy wierzyć w dżentelmeńską umowę, skoro obowiązująca,
zawarta przed wyborami, nie jest respektowana? 12 października 2018 roku
burmistrz zawarł „kontrakt z mieszkańcami”, w którym zobowiązał się do
adaptacji poddasza szkoły na sale lekcyjne.
Takie kontrakty zostały zawarte z każdym sołectwem, np. Janowice, gdzie w przyszłym roku 2020 ma być zbudowana sala gimnastyczna i chodnik na odległości 2 km – w sumie o wartości ok 10 mln zł. Dla jasności – Janowice żadnej działki nie sprzedawały. W przypadku Węgrzc w zasadzie żadna z obietnic (m. in. rondo przy Żabce, poszerzenie mostku na drodze w stronę Kokotowa, budowa orlika, budowa boiska treningowego dla klubu sportowego) nie zostały rozpoczęte. Co więcej, na pisemną prośbę Rady Rodziców, popartą przez Dyrekcje Szkoły, z lutego 2019 r. o przeznaczenie środków na dokumentacje projektową adaptacji poddasza w szkole, burmistrz nawet nie odpowiedział! Środków na rok 2020 w budżecie gminy oczywiście też nie zarezerwował. A chodzi o ok. 50 tys. zł.
Dlatego
chciałem mieszkańcom zaproponować odłożenie decyzji w czasie na kilka miesięcy i
uzależnienie jej od tego, by burmistrz podjął formalne kroki wobec obietnic,
które złożył przed wyborami – a przynajmniej zarezerwował w budżecie na 2020
środki na adaptacje poddasza w szkole.
Mimo tego, że na godzinę przed zebraniem napisałem o tym na FB oraz powiedziałem kilku wpływowym mieszkańcom Węgrzc Wielkich w kuluarach na zebraniu, to niestety większość mieszkańców tego ode mnie nie usłyszało i głosowali w nieświadomości, którą wykorzystali przedstawiciele burmistrza i okoliczni radni – którzy byli za wyrażeniem zgody. Pytanie czemu? Co radni tym osiągną? Przecież te zgodę można było dać za pół roku i nic złego by się nie stało. W jaki sposób teraz okoliczni radni miejscy i rada sołecka będzie chciała wyegzekwować obietnice wyborcze burmistrza?
Burmistrz
dostał co potrzebował, cześć mieszkańców cieszyła się, że mogła wziąć udział w
negocjacjach i zagłosować. Jednak demokracja bez wolności słowa to fikcja, a niestety
w niektórych zakorzenione są praktyki kneblowania ust z poprzedniego systemu.
Z punktu widzenia teorii gier ta decyzja w tym czasie jest decyzją złą dla mieszkańców, a dobrą dla burmistrza. Dlaczego? Można było poczekać i uzależnić ją od wcześniejszej realizacji np. poddasza – bo to można zrobić w pół roku. W uchwale nie ma nic o tym, na co mogą mogą pójść środki ze sprzedaży działki, a należało tam wyłączyć te obietnice wyborcze, które burmistrz złożył wszystkim sołectwom. Teraz nie można wykluczyć, że mieszkańcy zrealizują wyborcze obietnice burmistrza z pieniędzy za działkę, czemu zapewne nie będą się sprzeciwiać ani radni, ani mieszkańcy, którzy zagłosowali za zgodą na sprzedaż węgrzcańskiej działki Pozogi, o którą 100 lat temu dawni Węgrzcanie toczyli batalie sądowe interweniując u austriackiego cesarza.
Z 53
głosujących mieszkańców, 35 było za, 12 przeciw, a 6 się wstrzymało. Trudno
mieć za złe, że większość mieszkańców podniosła rękę za, bo najwyraźniej
zaufali radnym i przedstawicielom burmistrza, którzy ich do tego nakłonili.
Jednak wszyscy radni miejscy i sołeccy oraz osoby współtworząc uchwałę przejęli
tym samym odpowiedzialność z realizacje obietnic burmistrza i dopilnowanie, by
zapisy tej uchwały były respektowane.
Trzeba jednak pamiętać, że sprzedaż tej działki (z poszanowaniem zapisów uchwały) nie będzie prostą sprawą. Działka Pozogi ma pewne mankamenty, które mogą sprawić, że urząd nie uzyska ceny, która pozwala na sprzedaż działki. Pomijając niekorzystną geologie gruntów tych terenów zalewowych, trzeba mieć na uwadze, że na tej działce planowane są inwestycje kolejowe – budowa nasypu kolejowego, a dodatkowo – mogą tam inwestować wyłącznie mali i średni przedsiębiorcy. Dodajmy jeszcze, że po budowie zjazdu z autostrady w Podłężu, bardzo atrakcyjne staną się ogromne połacie terenów w Gminie Niepołomice (np. w Zakrzowie przy drodze Wojewódzkiej – obok Oknoplastu), nie mówiąc już o prywatnych działkach, znajdujących się obok działki Pozogi, nie mających ograniczenia co do rodzaju firm.
Niewykluczone zatem, iż przez najbliższe lata, na które szykuje się spowolnienie gospodarcze, uchwała ta będzie w praktyce blokowała sprzedaż tej działki, ponieważ brakować będzie chętnych do kupna po średnich cenach, po których sprzedawane były dotychczas działki przemysłowo usługowe – a taki zapis widnieje w uchwale. Już w tym roku gmina miała problem ze sprzedażą działki w strefie w Kokotowie, ponieważ po cenie wynikającej z operatu rzeczoznawcy nie było chętnych do kupna. W takim przypadku ostatecznie węgrzcańska działka może zostać wydzierżawiona, tak jak jest to w strefie gospodarczej w Bochni. Zgodnie z prawem, wpływy z dzierżawy tych wydzierżawionych terenów byłyby w całości do dyspozycji sołectwa Węgrzce Wielkie, co nie byłoby najgorszym scenariuszem, ale wtedy należałoby się w Wegrzcach ponownie spodziewać kolejnego zjazdu „Komitetu Centralnego”, który zażąda prowizji do budżetu gminy.
10 grudnia 2019 poznamy efekty
przetargu na odbiór odpadów komunalnych dla miasta i gminy Wieliczka. Władzom
Wieliczki mogą drżeć ręce przy otwarciu kopert z cenami ofertowymi firm
odpadowych, ponieważ wynik przetargu wpłynie wysokość opłat za śmieci dla
mieszkańców. Opłaty mogą wyjść poza ustawową skalę, co jest sytuacją bez
precedensu.
Powróćmy do początku roku, kiedy wieliccy radni ustalali 50% podwyżkę opłaty za śmieci. Pomijając polityczne kwestie, na które samorząd nie ma wpływu, to oprócz radnego Michała Roehlicha, który wypunktował nieszczelność systemu, stanowczy głos zabrał radny Piotr Ptak. Złożył wniosek formalny o podjęcie systemowej uchwały, która zobowiązywałaby gminę do przedstawiania w październiku konkretnych wyliczeń realnych kosztów, na podstawie na podstawie, których radni podejmowaliby uchwałę o opłatach, które obowiązywałyby od 1 stycznia. Szczegóły w filmie.
Podejście jak najbardziej słuszne, zresztą tak robi większość gmin, np. Niepołomic. Co się jednak stało z tym wnioskiem? Mimo, iż pan Piotr Ptak jest w koalicji burmistrza, jego wniosek przepadł w eterze. Dlaczego? Trudno powiedzieć, być może dlatego, że w październiku były ważniejsze sprawy – np. dopilnowanie by banery burmistrza kandydującego do senatu były w odpowiednich miejscach.
Problem śmieciowy
został zatem zostawiony na ostatnią chwilę. Nie ma już szans na uchwalenie
nowych stawek od początku roku, bo to trzeba robić przynajmniej z 2 miesięcznym
wyprzedzeniem. A żeby to zrobić, to trzeba wiedzieć, jaka stawka opłaty
wystarczy na pokrycie kosztów.
Aby
poznać koszty, gmina ogłosiła przetarg, który ma być „zakończony” 10 grudnia.
Pojawia się pytanie, czy w przetargu w ogóle pojawią się jakieś oferty,
ponieważ warunki przetargu przewidują odbierania śmieci nawet już od 1 stycznia
2020 r – z tym musi się liczyć firma odbierająca odpady podając cenę w
przetargu, nawet jeśli umowa na dostarczanie śmieci zostanie podpisana później.
Nie jest to zachęcające dla firm odpadowych.
Załóżmy jednak, że takie oferty się pojawią. Jaka może być ich cena? W Niepołomicach, które przetarg przeprowadziły we wrześniu, było to 1100 zł w przeliczeniu na tonę śmieci. Gmina Niepołomice oszacowała roczny tonaż odpadów na ok 8600 ton, a ceny firm w przetargu były na poziomie 9,5 mln zł. Dodajmy przy tym, że 8600 ton w przeliczeniu na 28 tys. mieszkańców, daje średnio 308 kg odpadów rocznie na jednego mieszkańca Niepołomic.
Jak wyglądają te liczby w przetargu na odbiór odpadów z Wieliczki? Otóż po pierwsze, gmina oszacowała tonaż na 23 tys. ton. Przeliczając to na 59 tys. mieszkańców, wychodzi 392 kg odpadów na mieszkańca. To aż 27% więcej, niż w sąsiednich Niepołomicach! Mało tego… te 23 tys. ton wydaje się zaniżone względem 22 tys. ton, które wg oficjalnych danych Zakładu Gospodarki Komunalnej oddano na składowiska w 2018 roku.
W przetargu nie ma informacji na jakiej podstawie gmina oszacowała ten tonaż, jednak wyszczególniono odbiór odpadów na 2 sektory: I-miasto i II-sołectwa. I tu jest pewna ciekawostka, bo okazuje się, że przeliczając ilość odpadów na mieszkańca w sołectwach jest to 308 kg (tak jak w Niepołomicach), natomiast w mieście jest to aż 519 kg śmieci na mieszkańca rocznie. Dlaczego dla mieszkańców miasta przewiduje się aż 70% wyższy tonaż odpadów? Czy faktycznie przeciętna 3 osobowa rodzina w mieście produkuje tyle śmieci, co przeciętna 5-osobowa rodzina w sołectwie?
Można pomyśleć, że to kwestia tego, że w Wieliczce znajduje się punkt selektywnego zbierania odpadów. Jednak w przedmiocie zamówienia przetargu nie ma o tym mowy, a poza tym odpady selektywne i gabarytowe stanowią mniejszość (ok 30%), a tonaż odpadów zmieszanych dla miasta i gminy oszacowano na podobnym poziomie: 7800 ton dla miasta i 8000 ton dla sołectw. Jednak w sołectwach mieszka aż o połowę więcej (35,5 tys.) mieszkańców, niż w mieście (23,5 tys.).
Niektórym
od razu nasunie się myśl, że w sołectwach spalają śmieci w piecach, czym trują
powietrze. Trzeba mieć tu na uwadze kilka wątków. Po pierwsze, w mieście
też jest wiele domów (na oko 30%
mieszkańców). Po drugie, śmieci są wytwarzane przez cały rok a w piecach ludzie
pala tylko w sezonie grzewczym. Po trzecie, proceder spalania śmieci jest
zakazany i zdecydowana większość mieszkańców jest tego świadoma i tego nie robi
– zwłaszcza, że ma zapewniony nieograniczony odbiór odpadów. A po czwarte,
większość domów ma piece gazowe lub nowej generacji, w których w ogolę trudno
spalić śmieci.
Problemu
należy się dopatrywać nie tyle w zaniżonym tonażu śmieci na osobę w sołectwach,
co w zdecydowanie zawyżonym tonażu w mieście. Skoro tonaż śmieci w wielickich
sołectwach jest podobny do tego, co w Niepołomicach, to raczej nie jest on
zaniżony.
Natomiast
rażąco wyższy tonaż na mieszkańca w mieście najprawdopodobniej wynika z tego,
iż zawiera on tonaż śmieci generowany przez firmy – np. przez branżę budowlaną
lub gastronomiczno- turystyczną, która w Wieliczce jest rozwinięta ze względu na
turystów.
Zgodnie
z obowiązującą uchwałą rady miejskiej, system odbierania odpadów w Wieliczce
dotyczy wyłącznie gospodarstw domowych. Wielickie władze wyłączyły z opłat
firmy, choć generalnie inne gminy tego nie robią. W założeniu dotychczasowej wielickiej
uchwały, mieszkańcy mają płacić wyłącznie za odpady, które wygenerują w domach.
Firmy mają gospodarować odpadami we własnym zakresie. Czy tak naprawdę się
dzieje? Trudno to skontrolować. Przedsiębiorstwa mają niby obowiązek podpisania
umowy na odbiór śmieci, ale czy to robią? A jeśli nawet mają umowy, to czy na
odpowiednią ilość odpadów, którą generują? Bo przecież to żaden problem, by po
pracy zabrać śmieci do domu, jeśli firma może na tym zaoszczędzić kilkaset
złotych miesięcznie…
Znany
jest również problem weryfikacji pochodzenia odpadów przywożonych na PSZOK –
czyli punkt selektywnej zbiórki odpadów. W zasadzie każdy spoza Wieliczki,
mając dane jakiegoś mieszkańca Wieliczki może sobie przyjechać i zostawić co
chce. Co prawda, w 2019 r. wprowadzono obowiązek pokazania dowodu opłaty za
śmieci, ale taka weryfikacja przysporzyła tylko zbędnej komplikacji mieszkańcom
– bo przecież dla spryciarzy nie jest to wielki wysiłek by załatwić sobie taki
świstek i znów masowo zwozić odpady, które są generowane przez firmy budowlane,
a nie gospodarstwa domowe.
Podkreślenia
wymaga jeszcze jedna kwestia. Czy tonaż śmieci odbieranych na składach odpadów
jest rzetelnie naliczany? Trzeba mieć świadomość, że przy obecnych cenach,
ciężarówka z 5 tonami śmieci wiezie towar o wartości 5 tysięcy złotych. Zatem
niewielka różnica w tonażu, powoduje istotną różnicę finansową. Przykładowo –
ciężarówka przywożąca rzeczywistą ilość 4,5 tony śmieci, może być z
przymrużeniem oka zaokrąglona do 5 ton – które zostanie naliczone. Te pół tony
zaokrąglenia, to 500 zł – które zyskuje składowisko – a tracą mieszkańcy
Wieliczki. Składowisko, za przymrużenie oka – zapłaci „przymrużającym” np. 200
zł. Oczywiście opisana sytuacja jest czysto hipotetyczna, ale nie można jej
wykluczyć. Ryzyko takich malwersacji jest bardzo duże, a pokusa rośnie wraz ze
wzrostem cen za odpady. 23 tys. ton rocznie, w przeliczeniu na dni robocze, to
prawie ok 95 ton odpadów dziennie. Zakładając cenę na poziomie 1100 zł za tonę,
średnio dziennie na składowiska będą z Wieliczki przyjeżdżały śmieci warte
nawet 100 tys. zł.
Jak
wynika z powyższego, tonaż śmieci, za który zapłacą mieszkańcy, nie wydaje się
odpowiadać ilości śmieci przez nich wytworzonych. Skupmy się jednak na tym, co
nas czeka po 10 grudnia 2019.
Załóżmy,
iż ceny w przetargu wyjdą po 1100 zł za tonę śmieci, czyli tak jak wyszło w
Niepołomicach. Przy oczekiwanych 23 tys. ton odpadów, można się spodziewać
kwoty 25 mln zł. Taką kwotę zgodnie z ustawą powinna uzyskać gmina Wieliczka w
opłatach od gospodarstw domowych. I tu zaczynają się strome schody, a właściwie
dramat, bo dojść może do sytuacji bez precedensu.
Do tej
pory Wieliczka stosowała metodę od „gospodarstwa domowego”, zróżnicowaną od
ilości osób (nota bene taki wariant jest niezgodne z ustawą, bo ponieważ stawki
od gospodarstwa domowego muszą mieć jedną stawkę). Ustalono maksymalną opłatę
od gospodarstwa na poziomie 85 zł. Problem w tym, że ustawa stanowi, iż taka
opłata nie może być wyższa niż 5,6% dochodu rozporządzalnego w gospodarstwie
domowym, określonym odgórnie dla całej Polski. Zgodnie z tym ograniczeniem,
opłata od gospodarstwa nie może być wyższa niż 94,80 zł.
Pojawia się zatem pytanie, czy ta maksymalna stawka wystarczy do pozyskania 25 mln. Ile w Wieliczce mamy gospodarstw domowych? Z danych raportu o stanie gminy wynika, iż gospodarstw jest 15 tys., czyli maksymalna kwota do zebrania w ten sposób to 17 mln zł – za mało… a zaznaczmy, że mówimy tu o opłacie 94,8 nawet od 1-osobowego gospodarstwa domowego, miesięcznie, za segregacje. Co prawda, za brak segregacji nie ma limitu i ustawa dopuszcza wyższe stawki, jednak i to może nie wystarczyć, bo przy tych stawkach mało kto nie będzie segregował.
Zatem wygląda na to, że metoda od gospodarstwa domowego w ogóle nie będzie możliwa do zastosowania. Ustawa dopuszcza jeszcze 3 inne metody: od mieszkańca, od zużycia wody i od powierzchni gospodarstwa domowego.
Przeanalizujmy
teraz jak kształtowałaby się stawka w przeliczeniu na mieszkańca. Przy kwocie
25 mln kosztów gospodarowania odpadami i 59 tys. mieszkańcach, stawka wychodzi
35,31 zł miesięcznie za osobę. 35 zł.
Nie 25 zł, które jest w Niepołomicach. Nie 15 zł, które ma być w Myślenicach i było
do tej pory w Wieliczce. 35 zł od osoby, bez limitu, czyli 8 osobowe
gospodarstwo zapłaciłoby już nie 85 zł, ale 280 zł. Miesięcznie, za selektywne.
Jednak i
w tym przypadku obowiązują ograniczenia ustawowe i maksymalna stawka na
mieszkańca nie może być wyższa niż 33,86 zł miesięcznie. Przy tej maksymalnej
stawce za mieszkańca, gmina może pozyskać niecałe 24 mln zł. Zatem i ta metoda
odpada, stosując rzetelnie założenia ustawy – iż opłaty mają pokrywać koszty
gospodarowania śmieci.
Pozostają
2 metody – od zużycia wody i od powierzchni gospodarstwa. Jakie mamy zużycie
wody w gospodarstwach w Wieliczce? Wg danych Zakładu Gospodarki Komunalnej (ZGK)
w Wieliczce, w 2018 r. sprzedano gospodarstwom domowym 1,9 mln m3 wody.
Tu
również mamy ograniczenia ustawowe i stawka za m3 nie może być wyższa niż 11,85
zł/m3, co dałoby maksymalną możliwą kwotę do uzyskania na poziomie 22,5 mln zł.
To znów może nie wystarczyć na kwotę 25 mln, która może wyjść z przetargu..
Pojawia się tu jednak problem szczelności systemu gospodarki wodą. Otóż ZGK wyprodukowało w ciągu 2018 roku ok 1,5 mln m3 wody na stacjach w Węgrzcach i Bieżanowie, a dodatkowo zakupiło prawie 2,5 mln m3 wody z wodociągów krakowskich. Jednak z tych 4 mln m3 wody, ZGK sprzedało odbiorcom ok 2,6 mln, z czego 1,9 mln gospodarstwom domowym. Gdzie podziało się zatem prawie półtora miliona metrów sześciennych wody, które przy stawce 4 zł za m3 mają wartość ok 5 mln zł?! Mało tego, ta strata wody w 2018 roku była o prawie 30% wyższa, niż w 2017 roku, wiec niewykluczone, iż w 2019 roku będzie jeszcze większą. Co więcej, wg oficjalnego sprawozdania ZGK za 2018 r., koszt wyprodukowania 1 m3 wody wyniósł 1,06 zł. Dlaczego zatem od mieszkańców pobiera się aż 4 zł?! Jak to jest, że mimo tego iż mieszkańcy słono przepłacają za wodę, a dodatkowo gmina z podatków dopłaca 2,6 zł do kubika ścieków, ZGK co roku notuje kilkumilionowe straty i grozi mu ryzyko utraty płynności finansowej (takie stwierdzanie jest w raporcie ZGK). Dla porównania, w 2018 roku zakłady wodno-kanalizacyjne w Niepołomicach miały 3 mln zysku, podobnie jak i zakład komunalny w Skawinie.
Wróćmy
do śmieci. Jeśli w przetargu wyszłaby kwota 25 mln zł, to pozostaje jeszcze
metoda od powierzchni nieruchomości. Trudno określić, czy opłaty zebrane tą
metodą wystarczą, ponieważ nie ma publicznie dostępnej powichrzeni mieszkalnej
w Wieliczce. Maksymalna stawka w tej metodzie, to 1,35 zł za metr kwadratowy,
zatem od domu o powierzchnie 150 m2 opłata wynosiłaby 203 zł, nawet jeśli
mieszka w nim 1 osoba… trudno jednak wiązać powierzchnie domu z ilością
generowanych śmieci – ta metoda wydaje się być najmniej fair, zwłaszcza przy
tak dużych opłatach. Takie podejście co prawda ma być zastosowane np. w
Białymstoku, ale tam maksymalna opłata naliczana od powierzchni domu wynosi 45
zł – bez względu na ilość mieszkańców. Tam, jak widać, potrafią odpowiednio
gospodarować odpadami, tak by stawki były na akceptowalnym poziomie.
Jakie
jest wyjście z sytuacji? Zawsze można liczyć na to, że cena w przetargu wyjdzie
mniejsza, tj. np. poniżej 20 mln zł. Wtedy stawka wyniosłaby 29 zł od osoby. To
jednak wydaje się mało realne – ponieważ tonaż na poziomie 23 tys. ton w 2020
roku wydaje się być znacznie zaniżony, skoro w 2018 roku składowiska przyjęły 22
tys. ton śmieci z Wieliczki. Firmy odpadowe zapewne to wiedzą i nie dadzą się nabrać
na zaniżone szacunki.
Można też
zrezygnować z przetargu i zastosować kreatywną księgowość, tak jak to do tej
pory robiono – za pośrednictwem ZGK. Czyli doić mieszkańców na wyższych
opłatach za wodę i dopłacać z podatków do śmieci, by stawka opłat była
iluzorycznie niższa. Takie rozwiązanie pozwala kontynuować niegospodarność i
tkwić w nieszczelnym systemie. Jest to szybkie i wygodne rozwiązanie dla władz,
jak i dla mieszkańców, którzy nie są wnikliwi. Wątpliwe, czy będzie to
korzystne ekonomicznie dla interesu gminy. Co prawda można powiedzieć, że jeśli
ZGK będzie odbierać odpady, to będzie oszczędniej, jednak pytanie jaką stawkę
ZGK będzie na bieżąco dostawać na składowisku odpadów – bo pamiętajmy, że
Wieliczka takowego nie ma i korzysta ze składowisk prywatnych firm.
Tak było w 2018 roku, co wynika z oficjalngo raportu o stanie gminy, z którego możemy się dowiedzieć, ze w 2018 roku system opłat śmieciami się nie bilansował. Koszty sięgnęły prawie 9 mln zł, a z opłat, po odjęciu umorzeń i zaległości, uzyskano realnie niewiele ponad 6 mln zł. Jak została pokryta reszta kosztów? Z podatków, które powinny iść na inne cele, np utrzymanie i remonty dróg.
Należy się zatem liczyć z tym, że burmistrz i jego radni kryzys śmieciowy rozwiążą w sposób, który jedynie uspokoi sytuacje przed świętami, co może doprowadzić do jeszcze gorszej sytuacji w przyszłości. Dokładnie takie gaszenie pożaru było na początku 2019 roku, kiedy podnoszono opłatę z 10 do 15 zł. Burmistrz i jego koalicyjni radni nie wyciągnęli odpowiednich wniosków, nie podjęli żadnych stanowczych działań, które realnie uszczelniałyby system gospodarowania odpadami w Wieliczce i teraz za ich bezczynność zapłacą mieszkańcy w horrendalnych podwyżkach. Bo one będą, bez względu na to, czy burmistrz pokryje cześć kosztów za śmieci ograniczając wydatki na utrzymanie dróg (na 2020 rok zaplanowano rekordowo niską kwotę na ten cel).
Na swoje
usprawiedliwienie przedstawiciele burmistrza budują nieprawdziwą narracje, że
wszystkiemu winny jest rząd i opłata środowiskowa, co jest bzdurą. „Opłata
środowiskowa” istotnie wrośnie w tym roku, ale nawet gdyby nie wzrosła, to
ogromna podwyżka w Wieliczce byłaby nieunikniona. Oczywiście, są sprawy, na
które ani burmistrz ani radni nie mają wpływu, na przykład wymogi ustawowe jak wymuszani
segregacji, która wbrew pozorom się nie opłaca, jak ceny na składowiskach, jak brak
odpowiedniej polityki recyklingowej w Polsce. Ale to dotyczy każdej gminy w
Polsce, a skokowe podwyżki do granic możliwości w Wieliczce będą wynikać
głównie z niegospodarności wielickich władz. I to nie tylko w kwestii
nieszczelnego systemu gospodarowania śmieciami, wodą i ściekami, ale również
przez wieloletnie zaniedbania i brak odpowiedzialnej polityki rozwojowej.
Władze Wieliczki wiedząc, że będą przyjmować tysiące nowych mieszkańców, powinny
już kilka lat temu zadbać o to, by w okolicy powstało komunalne składowisko
odpadów. Jeśli w gminie Wieliczka nie ma na to miejsca, to może gdzieś w
powiecie wielickim – w porozumieniu z innymi gminami. Taka inwestycja
pozwoliłaby nie tylko obniżyć koszty dla mieszkańców Wieliczki, ale również
zarabiać na tym śmieciowym biznesie, który w ostatnich latach, w naszej okolicy stał się wyjątkowo
lukratywną branżą.
Niestety
budowanie składowiska odpadów, które obniża koszty i generuje dochody, to nie
jest coś, czym można zabłysnąć w oczach wyborców, zwłaszcza jeśli ma się w
zamiarach daleko idącą karierę polityczną. O wiele lepiej wygląda Mediateka,
budowana kosztem o równowartości 2 kompleksów szkolnych, czy nowe eko-autobusy
wożące więcej powietrza niż ludzi, do których trzeba będzie co roku dopłacać
kilka milionów, czy „wodne miasteczko” w Bogucicach, które w zamyśle ma nas uniezależnić
od Krakowa, a w praktyce niczego nie zmienia, bo zastąpi jedynie twardą wodę z
Bieżanowa na twardą wodę z Bogucic. Większość wody nadal będzie pochodzić z
wodociągów krakowskich, które południową część gminy Wieliczka zaopatrują w miękka
wodę z rzeki Raby. Wodę, której ZGK w Wieliczce kupuje prawie 2 razy więcej, niż sprzedaje
mieszkańcom, a ponad milion kubików tej wody idzie nie wiadomo gdzie.
Kiedy
próbowałem poruszyć te tematy wśród wielickich radnych na zebraniu – Komisji
Ochrony Środowiska i Gospodarki Komunalnej, zostałem zakrzyczany i odebrano mi
głos. Wg nich wszystko działa w porządku i wyższą stawkę za śmieci mieszkańcy
muszą po prostu przełknąć.
Podsumowując, stawka 25 zł to optymistyczna wersja. Bardziej prawdopodobne wydaje się 30, albo 28 przy kombinacjach z kreatywną księgowością (np. przerzucenie pieniędzy z remontów dróg na dopłat śmieci, co wedle prawa nie powinno mieć miejsca). Niewykluczone, że będzie to najwyższa stawka w okolicy, a nawet w Polsce. Wynika to głównie z niegospodarnością i nieszczelnością systemu gospodarowania odpadami w Wieliczce: zaniżonej liczby osób objętych systemem opłat, zawyżonej ilości odpadów oraz braku odpowiedzialnej polityki rozwojowej gminy. Można powiedzieć, iż stawka opłat za śmieci, jest miarą niegospodarności gminy.
Na koniec taka refleksja. W ostatnim czasie CBA zatrzymało Burmistrza Niepołomic, zarzucając mu złamanie prawa zamówień publicznych i niegospodarność przy budowie szkoły, a dokładnie wydanie ponad 500 tys zł na „koncepcje szkoły” dla wybranej firmy bez przetargu. Choć te zarzuty nie są bezpodstawne, bo to kwota rażąco wysoka jak za taką usługę, to jednak skala niegospodarności w Wieliczce wydaje się być o wiele wyższa. O ile wyborcy mogą wybrać niegospodarnego burmistrza, to radni powinni go kontrolować i nie pozwalać na niegospodarność, która uderza w mieszkańców. Niestety w Wieliczce większość radnych robi bezrefleksyjnie to co im burmistrz powie. Akceptacja radnych na działania burmistrza, to akceptacja dalszej niegospodarności i wyższych kosztów dla mieszkańców.
i na cały kraj, na przykład tu: https://www.money.pl/gospodarka/cba-wkroczylo-do-um-niepolomic-burmistrz-i-jego-zastepca-zatrzymani-6452696490178689a.html
Od razu pojawiło się wiele komentarzy, że zatrzymanie ma wyłącznie charakter polityczny, ponieważ burmistrz Ptak jest związany z PO. I że przecież do każdego można się przyczepić, wg zasady „pokaż mi człowieka a znajdzie się paragraf”. Czy tak jest w tym przypadku?
Dziś na FB Roman Ptak wydał oświadczenie wyjaśniając, że prokuratura zarzuca mu łamanie prawa i niegospodarność przy ogłaszaniu przetargu na budowę szkoły, gdzie za samą koncepcję (nie mylić z dokumentacją projektową) zapłacono architektowi 120 tys. zł, a później zmuszono wykonawcę budowy do zapłaty 400 tys. na rzecz architekta.
Dlaczego tak zrobiono? Otóż prawo zamówień publicznych wymaga ogłoszenie przetargu na zadania powyżej 30 tys EURO. Zatem do kwoty ok 120 tys netto nie trzeba ogłaszać przetargu, tylko można sobie firmę wybrać. No i nie byłoby w tym nic złego, gdyby w przetargu na budowę szkoły, nie Burmistrz Niepołomic nie zobowiązał wykonawcy do zapłaty 400 tys na rzecz architekta, który wcześniej zainkasował 120 tys. zł.
I tu pojawiają się 2 problemy: 1. Czy pół miliona za samą koncepcję szkoły to nie za dużo? Pamiętajmy, że mówimy o 2015 roku i o inwestycji za publiczne pieniądze. Koncepcji, która w zasadzie jest tylko opisanym technicznie pomysłem, bo szczegółowa dokumentacja projektowa i pozwolenie na budowę to odrębna rzecz, o którą musiał zadbać wykonawca – firma która budowała szkołę…
2. Było to ewidentne obejście ustawy o zamówieniach publicznych, ponieważ Burmistrz miał zamiar przeznaczyć na ten cel w sumie ponad 500 tys zł – zatem zobowiązany był ogłosić przetarg i wybrać wykonawcę spośród zgłoszonych ofert.
Co najciekawsze w tym wszystkim, Burmistrz musiał mieć świadomość tego, że postępuje wbrew prawu, ponieważ na jego postępowanie zareagowała IZBA ARCHITEKTÓW RP, a dokładniej Śląska Okręgowa Izba Architektów.
Pismo w tej sprawie, zaadresowane bezpośrednio do Burmistrza Niepołomic, zostało wystosowane 11 grudnia 2015 roku, z prośbą o przeprowadzenie nowego postępowania przetargowego, zgodnego z prawem, z uzasadnieniem prośby w 4 punktach.
Trudno mieć tu wątpliwości co do tego, że Burmistrz celowo ominął prawo zamówień publicznych i że dopuścił się niegospodarności. Pół miliona złotych publicznych pieniędzy za same prawa autorskie do koncepcji szkoły to nie lada rozrzutność, a jeśli już chciał on tyle na to przeznaczyć, to należało ogłosić przetarg zgodny z prawem. Szkoła dla 370 dzieci kosztowała ponad 20 mln zł. Tu szczegóły w artykule: https://dziennikpolski24.pl/niepolomice-szkole-buduje-ponad-100-osob-musza-zdazyc-do-wrzesnia/ar/c3-12243357
Dla porównania, w tym samym czasie (lata 2016-2017), za 10 mln wybudowano kompleks szkolny w Morawicy, miejscowości po drugiej stronie Krakowa. Zatem za 20 mln zł, które wydano na „Miodową szkołę” w Niepołomicach, można było wybudować 2 takie kompleksy szkolne.
To nie pierwsza wizyta CBA w Niepołomicach dotycząca Burmistrza. 7 lat wcześniej CBA wizytowało niepołomicki zamek, który burmistrz Ptak udostępnił swojej żonie na prowadzenie fundacji na niejasnych zasadach. https://dziennikpolski24.pl/cba-na-niepolomickim-zamku/ar/3189854
Tym razem jednak działania CBA wydają się mieć twarde podstawy. Dziwne jednak, że ta sprawa wychodzi dopiero teraz. Być może wpływ na to miały ostatnie wybory parlamentarne, bo w Gminie Niepołomice, zarówno do Sejmu jak i do Senatu mocno wygrał PiS, a PO miało słaby wynik. Zatem usunięcie burmistrza (i jego zastępcę) dobrze rokowałoby dla kandydata z PiS w nowych wyborach…
Aby to się stało, to sprawę najpierw musi rozstrzygnąć sąd, a tu, jak wiadomo, politycy PO swoimi układami potrafią swoich „bronić jak niepodległości” i „sądy przez rok nie zrobią nic”.
Osobiście jestem wrogiem łamania prawa, niegospodarności i lansowania się na publicznych pieniądzach, więc uważam, że zarzuty prokuratury są zasadne – Niepołomice mają zbyt duże zadłużenie by szastać pieniędzmi. Zadłużenie gminy Niepołomice na mieszkańca to aż 4 tys zł. Dla porównania, w również skrajnie zadłużonej Wieliczce jest to ok. 2,5 tys . Choć obie gminy się rozwijają, są coraz bogatsze i mają jeszcze spory potencjał, to zawsze powinno się gospodarować rozsądnie i z poszanowaniem prawa.
Cóż, oby w przyszłości gmina Niepołomice nie musiała wyprzedawać majątku, żeby spłacić ogromne kredyty… ale może wtedy on już nie będzie burmistrzem i cała wina spadnie na kogo innego, a Pan Roman zapisze się w historii jako uciemiężony wizjoner, który kochał piękno i dzieci 🙂
Tu zamówienie na projekt od zwyciezcy o wartosci 560 tys. http://bip.siechnice.dolnyslask.pl/plik,id,9572
AKTUALIZACJA: Po 4 latach nowa szkoła w Niepołomicach grozi zawaleniem: https://glos24.pl/niepolomice-szkola-w-jazach-zamknieta-4-letni-budynek-grozi-katastrofa
AKTUALIZACJA: Burmistrz Niepołomic i jego zastępca skazani w I instancji
W sprawozdaniu z działalności Zakładu Gospodarki Komunalnej za 2018 r. możemy przeczytać, że zakład produkuje 1,5 mln m3 wody, a 2,5 mln m3 kupuje od wodociągów krakowskich. Zatem w sumie, zakład odbiera ok 4 mln m3 wody.
Co ciekawe, do sprzedaży (czyli poprzez wodomierze) trafia tylko 2,5 mln wody. Co zatem się dzieje, z 1,5 mln m3 wody? Czy to ucieka, czy to jest woda, która jest poza obiegiem?
Dodatkowo, irytuje fakt, iż wg tego raportu cena wyprodukowanej wody w Węgrzcach (bardzo twardej, niszczącej sprzęt AGD i armaturę) wynosi 1.06 zł . Dlaczego mieszkańcy płacą za nią aż 4 zł???
I dlaczego w tym raporcie nie ma wyjaśnień dotyczących braku 1,5 mln m3 wody, która została zakupiona/wydobyta, a nie została sprzedana?
I jak to możliwe, że spółka jest co roku jest wielce nierentowna, mimo iż gmina dopłaca do ścieków, mieszkańcy słono przepłacają za wodę…?
Poniższa tabela pokazuje szczegółowe zestawienie wody pobranej (wyprodukowanej i zakupionej – z „Wodociągów Krakowskich”) oraz sprzedanej mieszkańcom gminy i firmom.
Dokładna różnica strat wody w 2018 wynosi 1,35 mln m3 i jest 27% wyższa niż w roku 2017. A przeliczając po cenach za m3 wody, w 2018 strata wody miała to wartość 5,28 miliona złotych i była o 1,22 miliona złotych wyższa, niż w 2017 roku. Zatem nie dość, że ZGK ma ogromną różnicę pomiędzy wodą pobraną a sprzedaną, to jeszcze różnica ta drastycznie wzrosła w 2018 roku!
Co więcej, wiedząc że woda kupowana z Krakowskich Wodociągów dostarczana jest do południowych sołectw oraz osiedla Krzyszkowice w mieście, można dość jednoznacznie stwierdzić, że straty wody dotyczą właśnie Krakowskich Wodociągów. mieszkańców południowych sołectw jest ok 23 tys, mieszkańców os Krzyszkowice 5 tys. Łącznie 28 tys mieszkańców ma wodę z Krakowskich Wodociągów, a biorąc zużycie na poziomie 3 m3 na osobę, powinien być to 1 mln m3 wody. A w 2018 roku zostało zakupione prawie 2,5 mln m3 wody… niech będzie, że część jest zużywana przez firmy, ale to nadal będzie ponad 1 mln kubików wody warte ok 5 mln zł – takie mogły być koszty ZGK z utraconej wody. Koszty, które ponieść muszą mieszkańcy w opłatach i podatkach.
Dla porównania, w Skawinie straty wody sięgają jedynie 10%, a ich Zakład Wodociągów i Kanalizacji w 2018 roku zanotował ponad 3 mln zysku netto – bez żadnych dopłat z budżetu gminy!
Fragment sprawozdania z działalności Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Skawinie za 2018 rok.
Burmistrz rok temu, przed wyborami, chwalił się, że uniezależni całkowicie Wieliczkę od dostaw wody z Krakowa.
Jaki sens ma budowa nowej stacji uzdatniania wody w Boguciach? Wody twardej, głębinowej, na którą nie zgodzą się mieszkańcy, którzy obecnie mają miękka wodę z rzeki Raby, z wodociągów krakowskich? Czy nie lepiej było zainwestować te środki w infrastrukturę wodną, by nie płacić za wodę, której mieszkańcy nie używają?
Koncepcja uchwały w sprawie
ustalenia metody opłaty za gospodarowania odpadami. Wzorowana na uchwale Gminy Krynica
Morska, (woj. pomorskie) z dnia 5 grudnia 2018, uchwale gminy Lesznowola (woj. mazowieckie)
z dnia 15 stycznia 2019 r. oraz uchwale gminy Milanówek z dnia 1 kwietnia 2019
r.
§ 1.
1.
Metodą ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi na
nieruchomościach:
1) zamieszkałych,
2) zamieszkałych, na
których świadczone są usługi hotelarskie w rozumieniu ustawy o usługach
hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych,
3) nie zamieszkałych,
na których świadczone są usługi hotelarskie w rozumieniu ustawy o usługach
hotelarskich oraz usługach pilotów wycieczek i przewodników turystycznych,
jest
iloczyn zużytej wody i stawki opłaty określonej w § 2.
2.
Zużycie wody będące podstawą ustalenia opłaty za gospodarowanie odpadami
komunalnymi stanowi opomiarowane średnioroczne zużycie wody z nieruchomości za
rok poprzedni, ustalone w oparciu o wodomierz główny, z wyłączeniem wody
odrębnie opomiarowanej. Wyłączenie wody odrębnie opomiarowanej może nastąpić
wyłącznie pod warunkiem zalegalizowania podwodomierza przez Zakład Gospodarki
Komunalnej Sp. z o.o..
3. Za
minimalne zużycie wody dla 1 osoby w gospodarstwie domowym przyjmuje się 2 m³
miesięcznie.
§ 2.
1. Ustala
się stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w § 1
ust. 2 w wysokości 23,00 zł za 1 m³ zużytej wody z danej nieruchomości, jeżeli
odpady komunalne są zbierane i odbierane w sposób nieselektywny (zmieszany).
2. Ustala
się stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi, o której mowa w § 1
ust. 2 w wysokości 11,50 zł za 1m3 zużytej wody z danej nieruchomości, jeżeli
odpady komunalne są zbierane i odbierane w sposób selektywny, z zastrzeżeniem
ust. 3, 4 i 5.
3.
Stawkę wymienione w ust. 2 obniża się o 0,50 zł za każdą osobę zamieszkałą na
danej nieruchomości, widniejącą w spisie mieszkańców gminy.
4.
Zwalnia się z części opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi właścicieli nieruchomości,
na których zamieszkują mieszkańcy, w części dotyczącej gospodarstw domowych, w
których dochód nie przekracza kwoty uprawnionej do świadczeń pieniężnych z
pomocy społecznej, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz.U. z 2017 r., poz. 1769) oraz gospodarstw domowych
obejmujących rodziny wielodzietne w rozumieniu ustawy z dnia 5 grudnia 2014 r.
o Karcie Dużej Rodziny (Dz.U. z 2019 r., poz. 60).
5.
Wysokość zwolnienia wynosi 4 zł od stawki opłaty określonej w § 2 ust. 2
niniejszej uchwały.
6. Stawka
opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi nie może być niższa niż 7,5 zł.
.jpg)
